به گزارش خبرنگار زمان اقتصاد؛ پس از گمانه زنی های متعدد در خصوص گزینه احتمالی سفارت ایران در چین، سرانجام اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه از انتصاب «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر اسبق کشور به عنوان سفیر تهران در پکن خبر داد.
فارغ از سوابق رحمانی فضلی در وزارت کشور و چهره وی به عنوان یکی از جنجال برانگیزترین سیاستمداران سال های اخیر کشور به ویژه در پی مدیریت آشفتگی های اجتماعی به وقوع پیوسته در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، سوال اینجاست که دلیل انتصاب وی به عنوان سفیر ایران در چین، علیرغم آشنایی با زبان های خارجی، اصول و عرف دیپلماتیک، چه توجیهی دارد؟
از چهره نزدیک به علی لاریجانی تا توافق استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین
رحمانی فضلی بنا بر ادعای بسیاری از رسانه های داخلی، مهره علی لاریجانی، مجری و نقش آفرین اصلی توافق استراتژیک محسوب می شود. خود وی نیز البته نه تنها این موضوع را تاکنون انکار نکرده، بلکه در جریان گفتگوی ۲۷ بهمن ماه سال ۱۴۰۳ با جماران، از نقش تلویحی لاریجانی در انتصاب خود به عنوان وزیر کشور سخن گفت.
رحمانی فضلی در این گفتگو به مذاکرات بین خود و حسن روحانی در خصوص پذیرش سمت های مختلف در دولت اشاره کرده و مدعی شد که پیشنهاد رئیس جمهور وقت برای پذیرش وزارت اقتصاد و رئیس دفتری وی را رد کرده است. وی در بخشی از سخنان خود اظهار کرد: «سپس رسیدند به وزارت کشور و من نکاتی را مطرح کردم. قبول نکردم ولی ایشان اصرار کرد و گفتم اجازه بدهید مشورت کنم. ولی ایشان گفت نه با هیچکس مشورت نکن. پرسیدم چرا؟ پاسخ داد چون کمیته تشکیل شده بود و در آن‌ها افرادی معرفی شدند. اما تو انتخاب من هستی. گفتم نمی‌شود من رئیس دارم و باید از رئیسم اجازه بگیرم. گفت فقط به آقای لاریجانی بگو».
از سوی دیگر، علی لاریجانی را به عنوان مسئول شکل گیری و اجرای توافق همکاری استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین می شناسند. اگرچه وی با روی کار آمدن دولت سیزدهم، در مهرماه ۱۴۰۱ از سمت خود کناری گیری کرد، اما با بازگشت اصلاح طلبان به قدرت، بار دیگر بر دامنه تحرکات سیاسی خود افزوده است. لاریجانی که طمانی در جبهه اصولاگرایان می دانست، طی سال های گذشته تلاش کرده خود را چهره ای اعتدال گرا، تکنوکرات و نه تئوریسین اصولگرایی معرفی کند. میزان تغییرات در کنش و رفتار علی لاریجانی طی سال های اخیر تا جایی بود که در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، از وی به عنوان یکی از گزینه های اصلی نامزدی اصلاحات در انتخابات یاد میشد.
در حال حاضر، این احتمال وجود دارد که با قدرت گرفتن مجدد علی لاریجانی و نزدیکی وی به دولت پزشکیان، وی به نوعی به مسئولیت خود برای پیگیری پرونده شراکت ایران و چین بازگردد. انتصاب یکی از نزدیکترین چهره های سیاسی کشور به لاریجانی آن هم بدون هیچ گونه سابقه دیپلماتیک، می تواند نشانه ای محکم از این بازگشت تلقی شود.
آیا رحمانی فضلی صحنه سیاسی ایران را شگفت زده خواهد کرد؟
علیرغم عدم خوشبینی های تحلیلگران نسبت به کارایی رحمانی فضلی به عنوان سفیر ایران در چین، وی می تواند به سبب نزدیکی خود با لاریجانی، به نوعی رابط مثبت میان تهران و پکن عمل کند. روابط مثبت علی لاریجانی با رهبر انقلاب از یک سو و برخورداری از همین جنس روابط با اصلاح طلبان، چهره ای فراجناحی، شبیه به مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از وی بر جای گذاشته است.
با توجه به پیشرفت در مذاکرات میان ایران و آمریکا علیرغم برخی پالس های منفی دو طرف به یکدیگر در برخی مقاطع زمانی، احتمال نزدیکتر شدن دو طرف به یکدیگر در صورت توافق هسته ای وجود دارد. هر دو کشور تاکنون دستکم خواستار سرمایه گذاری و شراکت تجاری با یکدیگر شده اند. پس می‌توان چشم اندازی مثبت برای توسعه روابط تجاری میان دو طرف در نظر گرفت.
اما روی دیگر این سکه این است که نزدیکی روابط میان تهران و واشنگتن ممکن است منجر به ناخرسندی شرق شود. البته که چین هم به منظور توسعه مناسبات خود با تهران، ترجیح می دهد از بار محدودیت های اعمال شده علیه ایران به واسطه تحریم ها کاسته شود؛ اما نباید تصور کرد که قدرت های بزرگ اگرچه رویکرد متفاوتی نسبت به متغیرهای نظام بین الملل دارند؛ اما در ذات رفتاری خود، ماهیتی یکسان دارند. بدین معنا که ممکن است شرق بنا به دلایل مشخص، از توسعه روابط ایران با غرب چندان هم راضی به نظر نرسد. در این میان، به نظر می رسد عقلای نظام تصمیم گرفته اند همزمان، گزینه های کاربردی برای دو سفارت مهم ایران یعنی پکن و مسکو انتخاب کنند.
مختصر اینکه نفوذ امنیتی رحمانی فضلی به حلقه های داخلی نظام می تواند نوعی توازن در روابط میان تهران و پکن همزمان با توافق احتمالی میان تهران ـ واشنگتن برقرار سازد؛ همان اقدامی که ظاهراً قرار است عبدالناصر همتی، وزیر سابق وزارت اقتصاد و سفیر اسبق ایران در چین، به عنوان فرستاده ای با رویکرد اقتصادی و در راستای توسعه مناسبات تجاری میان ایران و روسیه در مسکو ایفا نماید.
نظر شما